#10 Social tagging en Delicious

Ik ben geen fanatieke tagger, en zeker geen sociale tagger. Op fotosites als Flickr ben ik tagtechnisch een 'lurker' (behalve als het om ontsluiten van mijn eigen foto's gaat), tagging games zijn aan mij niet besteed en mijn Delicious-account gebruik ik ook vooral voor privédoeleinden. Het bekijken van bookmarks van anderen (uit een Delicious-account) doe ik uitsluitend toevalligerwijs op websites waar dit in de linker-of rechtermarge staat aangegeven, zoals bijvoorbeeld ons NA4all-weblog of de archief 2.0 ningsite. Voor mij werkt de 'gelezen' functie in Twitter, samen met RSS een stuk beter.

Toekennen van tags aan mijn 'eigen' materialen doe ik overigens wel: ik gebruik het vooral voor mijn foto's, bookmarks (delicious) en mijn to do lijst. Voor dit laatste gebruik ik namelijk Remember the Milk, een to do lijst die je volledig kan sorteren op zelf aangemaakte tags. Erg handig als je de Getting Things Done-methode hanteert.

Ik gebruik 'social tagging' wel binnen mijn project. Op regelmatige basis hebben we binnen het project 'innovatiesessies': bijeenkomsten met een groep mensen, waarbij we de ontwikkelingen op internet en binnen de culturele erfgoedsector toetsen aan het project waar we mee bezig zijn: zijn we nog steeds op de goede weg, of moeten we zaken aan gaan passen? Om de ontwikkelingen te monitoren en te delen, gebruiken we de labels 'NA4all' en 'innovatiesessie' om relevante artikelen die we tegenkomen, te bookmarken. Ik kan mij voorstellen dat dit binnen het Nationaal Archief (maar ook in andere organisaties) breder ingezet kan worden, om zo kennis met elkaar te delen. Daarop doordenkend kan ik me ook nog voorstellen dat je ook breder een NA-account inzet, waarmee je tags kunt delen met het archievenveld of zelfs met (bepaalde groepen) klanten of relaties.

#9 Mijn visie op Web 2.0

Voordat ik projectmanager NA4all werd, was ik een aantal jaren hoofd Communicatie en Marketing bij het Nationaal Archief. Eén van de uitdagingen die mij bezig hield was hoe we van het Nationaal Archief een merk of instelling konden maken, dat breder bekend was, laagdrempeliger en waar veel mensen een persoonlijk binding mee konden hebben. En dan niet alleen de bestaande studiezaalbezoekers, maar iedere Nederlander die geïnteresseerd is in cultureel erfgoed en de Nederlandse geschiedenis.

Er waren wat mij betreft een aantal factoren die dit lastig maakten:

• De manier waarop onze collectie ontsloten is, sluit niet goed aan bij hoe de gemiddelde niet-ervaren Nederlander gewend is informatie te zoeken en te vinden;
• Onze collectie heeft op het eerste gezicht weinig persoonlijke informatie te bieden. Mensen zijn vooral geinteresseerd in onderwerpen die dicht bij huis zijn. Letterlijk: eigen familiegeschiedenis of dat van de stad of het dorp waar iemand woont. Er is op dit vlak best veel te vinden in de collectie, maar het is niet de kern;
• De collectie krijgt vaak pas zichtbare waarde door er contextinformatie aan mee te geven, de documenten an sich zijn vaak lastig te duiden;
• Er is veel geld en inspanning nodig om de collectie op een aantrekkelijke manier bij een groter publiek onder de aandacht te brengen;

Door de combinatie van bovenstaande factoren blijft het beeld dat de gemiddelde Nederlander heeft van het Nationaal Archief diffuus en abstract.

Terwijl ik hiermee worstelde, deden de sociale media langzaam maar zeker hun intrede. En ik zag dat de komst en populariteit daarvan tal van mogelijkheden boden om bovenstaande knelpunten op te lossen:

• We konden nu de collectie en nieuws naar de mensen brengen, op die plekken waar zij uit zichzelf ook al kwamen;
• Liefhebbers verspreiden onze collectie zelfs nog verder dan wij doen en helpen met ontsluiten: ze kennen trefwoorden toe, geven er contextinformatie aan mee, plaatsen afbeeldingen en scans op hun weblog of Flickr-account of bedenken nieuwe toepassingen/ mashups op basis van onze collectie.
• Er zijn nieuwe manieren van interactie, veelal persoonlijk en laagdrempelig. Als we hier op een goede manier aan deelnemen dan levert dit in termen van goodwill, benader-en bereikbaarheid en openheid veel op.
• Het biedt mogelijkheden voor co-creatie: het samen met je publiek ontwikkelen van nieuwe producten, diensten en presentatievormen.

En dat alles tegen relatief lage kosten... het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Er zit ook wel een 'maar' aan... als we het doen, dan moeten we het goed doen en er ook voor gaan. Er voldoende effort in stoppen, mensen inzetten en opleiden om hier goed mee aan de slag te gaan, en bovenal niet te krampachtig proberen om alles wat er vervolgens gebeurt te controleren. Als we een goede strategie uitstippelen hoe we web 2.0 (en web 3.0 en...) in willen zetten en ons hier als organisatie ook aan conformeren, dan is het geen bedreiging maar een hele mooie kans.

Dat is voor mij ook waar deze 23-Archiefdingencursus over gaat: het gaat er niet om dat je precies leert hoe alles werkt, welke hippe hypes er nu zijn of dat je alle dingen van A tot Z perfect uitvoert. Het gaat erom dat je leert dat de digitale wereld continu in ontwikkeling is en dat het goed is deze ontwikkelingen te volgen om te zien wat je ermee kunt. Met als doel zoveel mogelijk mensen op zoveel mogelijk manieren van onze collectie te laten genieten.

Let's jump on our boards and ride the wave! :)

#8 Online kantoortoepassingen en andere tools

Ha! Dit is een nou zo'n web 2.0 toepassing waar ik bijzonder gelukkig van word. Ik gebruik Google docs al een tijdje. In eerste instantie vooral om documenten met mijzelf te delen - lees: er vanaf alle verschillende computers bij te kunnen. Bij mij loopt werk en privé al een aantal jaren door elkaar heen- tegenwoordig wordt dat zo mooi 'het nieuwe werken' genoemd. Ik doe veel werkgerelateerde zaken op andere plekken dan in mijn kantoor en ja, soms doe ik ook privézaken juist op mijn kantoor. Vroeger mailde ik dan altijd mijn documenten heen en weer van mijn Gmailadres naar mijn na-adres en andersom- maar handig is anders. Tot ik dus Google docs ontdekte.

Dat Google docs meer is dan online documentenopslag voor jezelf, dat ontdekte ik in de samenwerking met de andere leden van de Archief 2.0 'denktank' (waaronder Christian, Luud, Tim, Ingmar en Chido) , eerst rondom de Archief 2.0 studiedag, en vervolgens rondom de ArchiefWiki en natuurlijk de tot standkoming van deze cursus. Ik kwam er toen achter dat de kracht van Google docs (en van (groeps-)chat en van de discussiegroepen) vooral zit in de samenwerkingsmogelijkheden die het biedt. Het maakt niet uit waar je bent of wanneer je tijd hebt (nou ja, bij een chat wel natuurlijk), je kunt altijd je bijdrage leveren, de bijdragen van anderen bekijken en met elkaar in gesprek gaan. Voor mij een ideale manier van werken, zeker in dit soort niet-werkgerelateerde (nou ja...) projecten. Vooral de combinatie chatten in een document, die Rob mij een tijdje geleden leerde, is waanzinnig.

Helaas werkt de integratie met de Microsoft desktop applicaties en de NA-huisstijl nog niet zo goed. Dat is jammer, want ik denk dat deze geintegreerde manier van (samen) werken ook binnen een organisatie efficient zou kunnen zijn. Ik heb bij Microsoft op Schiphol gezien hoe zij dat doen, in een Microsoft bedrijfsomgeving (ook gekoppeld met agenda, telefooncentrale, etc) , en een mooiere manier om gebruik te maken van toegepaste ICT- en internettechniek is er volgens mij niet. Helaas blijven het natuurlijk slechts hulpmiddelen: als de mensen die ermee moeten werken er het nut niet van inzien, er huiverig voor zijn of niet weten hoe het werkt, dan houdt alles snel op.

#7 Flickr verder ontdekken… en mashups

Wat zijn die Flickr- mashups leuk...! Eerlijk is eerlijk, ik dacht voordat ik aan de 23-archiefdingen begon (zeker nadat ik zelf de eindredactie had gedaan): zou ik nog zelf ook nog iets verrassends ontdekken met het zelf volgen van de cursus. Het antwoord is dus ja! De verschillende Google Maps mash-ups had ik al eens gezien, maar die Flickr zoekmachine op kleur kende ik nog niet, evenmin als die fotolettergenerator. Leuk èn er bruikbaar als je met vormgevingstechnische zaken bezig bent.

Het lijkt me evident dat archieven gebruik maken van dit soort technieken- 2 kanten op. Enerzijds om zelf hun collecties te ontsluiten met behulp van de (gratis) populaire tools die beschikbaar zijn. Dit kan echt heel erg breed zijn - de voorbeelden die genoemd worden bij dit Ding laten al een scala zien aan mogelijke toepassingen. Maar ik denk dat je met een beetje creatief denken nog veel meer onverwachte en leuke toepassingen kunt bedenken. Het mes snijdt aan twee kanten: het archief hoeft zelf geen (dure) presentatievormen te ontwikkelen, en er wordt gebruik gemaakt van applicaties en technieken die de gebruiker ook al kent. En last but nog least is het ook een manier waarop je verschillende collecties (ook van andere instellingen of individuen) integraal kunt ontsluiten, waardoor nieuwe contexten en inzichten ontstaan.

Anderzijds lijkt het me ook niet meer dan logisch dat archieven API's aanbieden op (delen van) hun collecties, zodat derden deze eenvoudig kunnen gebruiken om mashups mee te maken. Veel archieven zijn huiverig voor het uit handen geven van de controle over hun collectie, maar ik ben ervan overtuigd dat er vooral veel goeds uit kan komen. Los van het feit dat de collecties daadwerkelijk gebruikt en breder verspreid worden - wat volgens mij één van de doelstellingen van archiefdiensten zou moeten zijn- is het een manier om je collectie zonder inspanningen en kosten door derden op nieuwe manieren te laten ontsluiten. En misschien welop manieren waar je zelf niet van had durven dromen!

#6 Flickr- foto's delen

In tegenstelling tot collega's die ook hobbymatig met onze (en andere archiefcollecties) aan de slag zijn ben ik geen veelgebruiker van Flickr. Ik gebruik het wel regelmatig, zowel om beeldmateriaal te zoeken als om foto's op te slaan en met de wereld te delen. Zo heb ik mijn Noorwegen-foto's, die ik met mijn iPhone op vakantie maakte, online gezet in een openbare set, zie ook mijn vorige post. Waarmee ik -geheel onbedoeld- 'ontdekoefening 2' bij dit Ding al had uitgevoerd. Behalve dan dat het geen archieffoto's zijn- en ik ook geen tag '23archiefdingen' heb meegegeven... :)

Mijn laatste 'zakelijke' toepassing was het online zetten van mijn set foto's van het kantoor van Microsoft als inspirerend voorbeeld voor het 'nieuwe werken'. Hiernaar heb ik verwezen vanuit mijn blogpost op het NA4all-blog, dat intern bij het Nationaal Archief wordt gepubliceerd.

Ik heb weinig ervaring met andere online foto opslag- en presentatiesites, een kortstondige affaire met Picasa daargelaten. Maar ik heb -geheel ongefundeerd- het gevoel dat Flickr met name voor het delen van foto's en fotocollecties met anderen het meest geschikt is. Al was het maar omdat het nu eenmaal het populairste tool hiervoor is, en daardoor ook het meeste aanbod en de meeste bezoekers heeft. Zo werkt dat bij sociale media hè, het heeft weinig zin om een Facebook pagina aan te maken als iedereen die je kent op Hyves zit, ook al werkt het misschien 10 x beter.

Voor wat betreft het nut en de noodzaak om als archiefdienst je collectie op Flickr aan te bieden: daarover zijn vele discussies gevoerd. Ik ben een groot voorstander van het aanbieden van (foto-)collecties via dit soort gremia. Daarbij is in mijn beleving (de kwaliteit van) het commentaar en de tags belangrijk- maar minstens zo belangrijk is dat:
a) je je collectie zichtbaar en vindbaar maakt op plekken waar veel mensen komen, die normaal gezien waarschijnlijk niet met jouw instelling of je collectie in aanraking zouden komen;
b) op deze manier je collectie gebruikt- en hergebruikt kan worden, met een olievlekeffect tot gevolg;
c) je een goede mogelijkheid hebt tot het betrekken van, en het in contact treden met, de (internationale) gemeenschap.

Wat mij betreft is dit een methode die we breder gaan inzetten binnen het Nationaal Archief de komende jaren: gebruik maken van online gremia om onze collectie te tonen, te delen en in contact te treden met onze gebruikers.

Weer terug...!

Afgelopen weekend ben ik teruggekomen van drie heerlijke weken in Noorwegen. Met lief, auto en tentje rondtrekken en genieten van alle mooie dingen die er te zien zijn. En vooral onthaasten... je hoort het van alle ervaringsdeskundigen wel voordat je vertrekt, maar pas als je er bent dan begrijp je wat ze bedoelen. Haasten of dingen doen binnen een vooraf vastgesteld tijdsbestek heeft nauwelijks zin in een land met een wegennet als een 2 baans achtbaan, afgewisseld met een grote hoeveelheid ferries en pontjes. Was voor ons allebei erg confronterend op sommige momenten- maar het draagt ook heel erg bij aan het gevoel los te komen van het dagelijks leven met agenda en klok. Het feit dat het maar zo'n 3 uur per nacht donker (of eigenlijk schemerig) was, droeg daar ook aan bij.

Voordat ik vertrok vroeg menig bekende zich ook af of ik geen last zou krijgen van afkickverschijnselen van mijn vrijwel continue online zijn en mijn sociale bezigheden op het web. Ik riep toen van niet, en hoewel dat wel een beetje bluf was, bleek het uiteindelijk gelukkig ook waar. In zo'n totaal andere omgeving en timeframe ben je zo 'los' van je eigen leventje dat je zelfs geen moment aan je RSS feeds, weblog of tweets denkt. Behalve bij de Burger King in Bergen dan. ;) Ik denk dat het genoeg zegt dat ik, zelfs toen we weer thuis waren, mijn computer niet heb aangeraakt tot maandagochtend op het werk.

Maar we zijn weer terug. Naast het puinruimen in fysieke en e- mailboxen en bijkletsen met iedereen houdt dat ook in: weer aan de slag met de 23 archiefdingen. Grappig is, dat van de eerste 5 collega's die ik mijn eerste werkdag sprak, na de obligate vraag 'Hoe was je vakantie?', er 1 over zijn pasgeboren kindje begon en de andere 4 over de 23-archiefdingen. Het algemene gevoel wat eruit sprak was, dat niemand er aan toe was gekomen en dat erg vervelend vond. Ik ga deze week dus niet alleen bezig met de achterstand van mijn eigen Dingen, maar vooral ook nadenken hoe ik de boel weer een beetje kan vlot trekken. Coaches en deelnemers aan de pilot kunnen dus binnenkort een berichtje hierover verwachten.. en tot die tijd kunnen jullie je op Flickr vermaken met mijn eerste vakantiefoto's, geschoten met de iPhone. Qua lichtbeheersing en (het volledig ontbreken van) zoommogelijkheden is het een gebrekkig ding, maar de foto's geven toch best een aardige indruk volgens mij.